Nakon što su specijalni savetnik Stejt departmenta Derek Šole i specijalni izaslanik SAD za Zapadni Balkan Gabrijel Eskobar izneli svoj autorski tekst ohrabrenja formiranju Zajednice opština sa srpskom većinom koji su jutros ekskluzivno objavljeni na KoSSev portalu i Kohi, američka ambasada u Prištini je i tvitom izdvojila posebnu poruku.
Kao „najbliži prijatelj i saveznik“ Kosova, SAD veruju da će time što se radi na uspostavljanju ZSO, Kosovo „shvatiti da je za svoju budućnost kao suverene multietničke i nezavisne zemlje, integrisane u evroatlantske strukture, na šta ima pravo – potreban kritični element“.
Potom je i nemački ambasador Jern Rode takođe ponovio istu poruku uz potvrdu: „U potpunosti se slažem. 27. juna 2013, Kosovo je preuzelo obavezu da uspostavi ZSO. To je preko potrebno i unaprediće razgovore o normalizaciji“.
Na ovu poruku, je poznati politički analitičar koji se bavi kosovskim pitanjem, trenutno kao viši saradnik Džejmstaun fondacije, Janož Bugajski, a koji se u delu srpske javnosti opisuje kao „lobista“, komentarisao u svom ličnom komentaru:
„Ako se ZSO progura, onda bi NATO trebalo da planira da poveća svoje snage i ostane na Kosovu dugi niz godina. Kontrola Srbije nad ZSO može pogoršati etničke odnose i izazvati reakciju Albanaca“.
Istovremeno danas je u Prištini, nemačka nevladina organizacija Fridrih Ebert zvanično predstavila svoj nacrt statuta ZSO-a kao svoj doprinos dijalogu Beograda i Prištine.
Prema njihovom nacrtu, ovo telo, osim što neće imati nikakva izvršna ovlašćenja, može da nosi jedno od tri naziva:
1. „Asocijacija/Zajednica opština u Republici Kosovo u kojima je zajednica kosovskih Srba u većini“;
2. „Zajednica opština u Republici Kosovo u kojima je zajednica kosovskih Srba u većini“ i
3. „Asocijacija opština u Republici Kosovo u kojima je zajednica kosovskih Srba u većini“.
SAD su ranije naglasile svoju spremnost da dijalogu Beograda i Prištine, kroz najnoviju inicijativu da dve strane prihvate tzv. francusko-nemački, odnosno evropski predlog, doprinesu svojom posvećenošću da se formira Zajednica opština sa srpskom većinom.
To je intenzivirano kao zahtev Srbije posebno unazad godinu dana.
U ambasadi SAD sutra će se održati i zatvoreni okrugli sto predstavnika albanske i srpske zajednice, koji uključuju predstavnike kosovske političke scene i vlasti i civilnog društva. To je u skladu sa ranijim izjavama visokih američkih zvaničnika da će se raditi na dijalogu o ZSO, čak i ako izostane podrška vlasti – „sa Kurtijem ili bez njega“.
Formiranje Zajednice opština sa srpskom većinom obaveza je koju je Priština preuzela u tzv. briselskom sporazumu 2014., odnosno kroz poseban sporazum o ZSO u avgustu 2015. Međutim, tadašnja opozicija, a sadašnja kosovska vlast, predvođena Samoopredeljenjem je bila najsnažniji protivnik ispunjenju ove obaveze, tvrdeći da se radi o neustavnoj aktivnosti. Takođe su od prvog dana postizanja sporazuma isturili narativ „Zajednica nuk kalon“ (Zajednica neće proći), jer se radi o, kako su optuživali strane – „bosnizaciji Kosova“ i „RS u Republici Kosovo“.
Ustavni sud Kosova je u jesen 2015. utvrdio da se, iako postoje delovi sporazuma koji nisu u skladu sa postojećim kosovskim ustavom, radi o ratifikovanom sporazumu u kosovskoj skupštini i međunarodno preuzetoj obavezi koju Kosovo treba da ispuni.
Kosovo to nije učinilo do današnjeg dana, a kosovski zvaničnici predvođeni sadašnjim premijerom Kurtijem naglašavali su sve do sada da to neće da učine.