Nedostatak radnih mesta, ekonomske sigurnosti, boljih uslova za život, školovanja i napredovanja je doveo do toga da je veliki broj mladih napustio opštinu Parteš. Broj se naročito povećao u poslednje tri godine.
Malu opštinu Parteš čine tri sela i meštani govore o mnogobrojnim brigama.
Međutim lokalna uprava na čelu sa Draganom Petkovićem iz Srpske liste nije pokazala interesovanje da govori o ovim problemima, navodeći da rade prepolovljenim osobljem zbog situacije sa pandemijom COVID-19.
Stanovnici Parteša se uglavnom bave poljoprivredom i žive od obrade zemlje.
U opštini sa tri sela ne postoji ni jedan privredni subjekat koji bi mogao da uposli ljude. Zbog položaja i blizine Gnjilana, većina stanovnika ova tri sela je do 1999. godine radila u nekoj od tamošnjih fabrika. Danas su bez posla. Na ulazu u Donju Budrigu, iz pravca Pasjana, nalazi se veliki pogon nekadašnje Fabrike radijatora iz Gnjilana „Jugoterm“.
Danas je pogon prazan i zapušten. Lokalna samouprava nije odgovorila na interesovanje u vezi planova za ovaj objekat.
U stvari, niko od nadležnih nije bio u prilici da razgovara o opštinskim temama. Rečeno nam je da je zbog posebnih anti-kovid mera rad opštinskog osoblja prepolovljen.
Pogon nekadašnje fabrike „Jugoterm“ Gnjilane u Donjoj Budrizi.
FOTO-Ivan Miljković
Zbog nedostatka radnih mesta mladi odlaze iz Parteša
U potrazi za boljim životom, mladi iz Parteša teže da se isele u zemlje Zapadne Evrope, većinom u Luksemburg, Švajcarsku, Nemačku i Holandiju.
Oni koji nisu imali sreće da odu, nadaju se da će se ovde nešto promeniti nabolje.
„Nažalost šanse su male“, kaže Ivan Cvetković iz Donje Budrige koji je pre tri godine završio osnovne akademske studije i bezuspešno pokušava da se zaposli kao diplomirani ekonomista.
Komunikacija za razvoj društva (CSD) iz Gračanice, u saradnji sa Kosovskom fondacijom za otvoreno društvo (KFOS), je prošle godine radila istraživanje na temu „Migracija mladih ljudi sa Kosova“.
Istraživanje je obuhvatilo predstavnike srpske zajednice iz šest opština sa srpskom većinom južno od Ibra.
„Gotovo 70 posto mladih iz srpske zajednice koje smo ispitali odgovorili su da bi napustili Kosovo ili da će to učiniti u skorije vreme. Razlozi koje navode su različiti. … Kao primarni razlog svi navode bezbednosna situacija, a zatim, kvalitet, života, ekonomsku nesigurnost, nezaposlenost, bolje uslovi za obrazovanje i tako dalje“, kaže Ivan Nikolić, direktor CSD-a.
Istraživanje je rađeno sa grupom srednjoškolaca i studenata u opštinama Štrpce, Gračanica, Novo Brdo, Ranilug, Parteš i Klokot, a rezultati su svuda gotovo identični.
„Kao glavni razlog zbog čega žele da odu, mladi navode i nedostatak kvaliteta društvenog života, kulturnih i sportskih sadržaja koji im se nude“, kaže Nikolić.
I Ivan Cvetković iz Budrige potvrđuje navedeno.
Pokazuje obližnji Dom kulture na kojem je stavljen katanac. Objekat koji bi trebao da bude otvoren i na usluzi omladini i svim kreativnim ljudima, nažalost, godinama je zaključan.
Dom kulture u Donjoj Budrizi zatvoren – FOTO- Ivan Miljković
„Osim par kafića koji rade, u selu se ne nudi nikakav sadržaj za mlade“, priča Cvetković.
Dodaje da je pre par godina pokušao da organizuje omladinu i pokrene kulturno umetničko društvo, ali da je od ideje morao da odustane jer niko, čak ni u opštinskoj vlasti nije želeo da podrži njihov rad.
Iako je u predizbornoj kampanji jedno od glavnih obećanja aktuelnog gradonačelnika Dragana Petkovića bilo upravo da će mladima omogućiti uslove za život, rad i zapošljavanje, to se nije dogodilo.
Ivan Cvetković iz Donje Budrige
FOTO-Ivan Miljković
„Mladima se na žalost niko ne bavi i sa kim god sam razgovarao većina želi da ode odavde, bilo gde“, kaže Ivan Cvetković.
Odlazak stanovnika se primećuje i u broju učenika u školama, poput isturenog odeljenja matične škole „Dositej Obradović“ iz Parteša, koje se nalazi u Donjoj Budrizi, a koje broji samo 40 učenika u 8 razreda.
„Mladi nema u selo, jer nema posla, nema ni ko da ih zaposli, niti ima neka fabrika, nema deca gde da rade, zato idu odavde“, priča starija meštanka Stana Stojković.
Škola u Donjoj Budrizi FOTO-Ivan Miljković
Živadinka Savić je iz Koretišta. Iako ovo selo pripada drugoj opštini, ona je sa ćerkom došla u Pasjane da se prijavi na konkurs za prijem medicinskih sestara i tehničara u ovdašnjoj bolnici.
„Mladi odlaze zbog zaposlenja, nemaju zaposlenje. Sada je raspisan ovaj konkurs za prijem zdravstvenih radnika i svi se nadaju da će mladi da budu primljeni moja ćerka je konkurisala i nadam se da će da dobije posao”, kaže Živadinka.
Građani podsećaju da se u poslednje tri godine iz ovog sela odselilo 310 meštana, kako su nam potvrdili pojedini žitelji, Donju Budrigu napustilo je 84 ljudi, dok se za 11 godina iz čitave opštine, prema nezvaničnim podacima, odselilo više od 3.000 građana.
Svi naši pokušaji da dobijemo odgovore na pitanja u vezi stanja u opštini su bili bezuspešni.
Iako je obećao odgovor, službenik Odeljenja za omladinu, kulturu i sport u opštini Parteš, Božidar Trajković, nije odgovorio na naše interesovanje.
COVID-19 u opštini Parteš
Opštinsko osoblje kaže da radi sa prepolovljenim osobljem zbog situacije sa pandemijom.
Direktor bolnice u Pasjanu, u okviru koje se nalazi trijažna covid – ambulanta i bolnica za prijem obolelih, kaže da je opština Pasjane prema kategorizaciji o broju obolelih u zelenoj zoni i da se situacija smiruje u odnosu na letnji period.
COVID-19 bolnica u Pasjanu
„U toku jučerašnjeg dana (14. decembar) od 25 testiranih serološkom analizom imali smo 8 pozitivnih, pre dva dana je bilo pet, pre nedelju dana tri. Od izbijanja pandemije u martu mesecu do danas, na svu sreću imali smo samo jedan smrtni slučaj od koronavirusa”, potvrdio je doktor Perić.
Međutim, opštinski službenici su opet odbili da odgovore uz opravdanje da su zauzeti i da ih sprečava stanje sa COVID-19.
Parteška sela sa sistemom sortiranje otpada, ali sa zagađenom rekom
Primećuje se da su tri parteška sela uopšteno dobro uređena i sa drumskom infrastrukturom.
Ono što ovu opštinu izdvaja od ostalih jesu posebni kontejneri za plastičnu ambalažu koja se uredno sortira. Međutim, samo par kilometara dalje, pored korite Binačke Morave zatičemo drugačiji prizor. Otpad, smeće, plastična ambalaža, kese, dotrajale sanitarije bačene su ispod mosta, na obalama reke i u samo rečno korito.
Zagađena Binačka Morava
Lokalni putevi koji spajaju ova tri sela jedno sa drugim ali i sa glavnom magistralom Vitina – Gnjilane u dobrom su stanju, osim manje deonice na izlazu iz Pasjana prema Budrizi na kojoj ima udarnih rupa.
Put sa rupama na izlazu iz Pasjana
Donja Budriga ima uredno urađenu kanalizacionu mrežu. Radovi su nedavno finalizovani. Međutim, jedna loša navika ovdašnjih ljudi zapela nam je za oko.
Damjan Ristić, stanovnik Donje Budrige, žali se na smrad i dodaje da nikada nije video opštinske službenike u poseti selu.
„Treba da dođe on, da pregleda kao gradonačelnik, da pregleda sa samim ljudima da li imaju neki problem ili ne, a ne da budu samo u kancelariji. Još nisam video ovog gradonačelnika“
U ovom selu meštani nemaju ni pijaću vodu i moraju da kupuju vodu za piće.
Projekat vodovoda, koji je ranije pokrenut, još nije završen.
Reka u Donjoj Budrizi. Organski i neorganski otpad najčešće završi u reci
Nalazi generalnog revizora
Rukovodstvo opštine Parteš nije uspelo da pruži javne usluge dok su je izveštaji praćenja postavili na slab nivo učinka, sa puno nedostataka u upravljanju.
Sa budžetom od nešto više od 1 miliona evra, opština Parteš je među opštinama sa najsiromašnijim budžetom u zemlji.
Prema Izveštaju revizora za 2019. godinu, opština je pogrešno klasifikovala troškove jer je vršila isplate iz kategorije investicija koristeći sredstva za robu i usluge.
Nalazi su pokazali da je ova opština imala problema i u izdvajanju sredstava za NVO-e.
Opština je sklopila jedan sporazum sa jednim NVO-om, ali ne i ugovor. Prema revizoru do ovoga je došlo zbog neiskustva.
Opština zaostaje i u pogledu poštovanja rodne ravnopravnosti jer žene ne rukovode nijednim od šest odeljenja u opštini.
